Eksploatacyjne uszkodzenia tarcz hamulcowych

W okresie jesienno-zimowym spotkać się można ze zwiększoną ilością reklamacji sugerujących uszkodzenie klocka hamulcowego, które wywołało zniszczenie powierzchni ciernej tarczy hamulcowej. 

Skąd bierze się problem uszkodzenia pierścienia trącego tarcz hamulcowych przy współpracy z klockami hamulcowymi i dlaczego najczęściej po okresie zimowym, przy wiosennych przeglądach możemy spotkać się wystąpieniem uszkodzeń na naszych tarczach?

Na jezdni znajduje się bardzo dużo zanieczyszczeń takich, jak piasek, kamienie, czy sól, którą posypywane są drogi w okresie zimowym. W trakcie jazdy są one wzbijane przez opony i ruch powietrza wywołany poruszającymi się pojazdami. Razem z powietrzem trafiają one do przewodów wentylacyjnych znajdujących się pod zderzakiem i są kierowane wraz z powietrzem do kanałów odpowiedzialnych za kierowanie powietrza do chłodzenia hamulców. 

Tutaj musimy przejść do szczegółów budowy układu hamulcowego: klocek hamulcowy zawiera fabryczne fazowanie dzięki któremu nie piszczy podczas hamowania. Powietrze chłodzące dostaje się między klocek a tarczę hamulcową, a fazowanie klocka staje się pułapką dla zawartych w powietrzu zanieczyszczeń. Te akumulują się w tym miejscu i powodują zarysowania na tarczy hamulcowej.

Ilustracja 1. Miejsce w którym akumulują się zanieczyszczenia nawiewane z powietrzem chłodzącym hamulce.

Tarcza hamulcowa podczas jazdy obraca się i powoduje wciąganie zanieczyszczeń, które trafiły w sfazowanie między klockiem a tarczą. Zanieczyszczenia te podczas przemieszczania się powodują wycieranie – rysowanie tarczy hamulcowej, a także są przyczyną zadziorów na powierzchni klocka hamulcowego, które wyglądają tak, jakby z materiału klocka hamulcowego wyrwane zostały kawałki materiału. W przypadku zacisków hamulcowych znajdujących się z przodu koła rysy na klockach hamulcowych będą powstawały od góry klocka w kierunku dolnym – zgodnie z kierunkiem obrotu tarczy hamulcowej.

Ilustracja 2. Faza na klockach hamulcowych stanowi miejsce gdzie zbierają się nadmuchiwane z powietrzem zanieczyszczenia.

Ilustracja 3. Rysy spowodowane wprowadzeniem ciał obcych między klocek hamulcowy a tarczę hamulcową.

Rzeczywiście w takim przypadku mówimy o ciele obcym, które dostało się między klocek hamulcowy a tarczę hamulcową. Jednak należy pamiętać, że nie jest to ciało obce, które pochodzi z materiału ciernego klocka hamulcowego, lecz takie, które dostało się tam z otoczenia razem z nawiewanym powietrzem.

W jaki sposób producenci pojazdów radzą sobie z tymi problemami? Pierwotnie nawiewy na układ hamulcowy były kierowane bezpośrednio na zaciska hamulcowy. Dziś nawiewy mają coraz większą powierzchnię i są wyposażone w klapki odchylające strumień powietrza. Dzięki temu we wnęce koła mamy dostateczną ilość chłodnego powietrza, ale klapki odchylające strumień powietrza skutecznie odchylają kierunek przemieszczania się zanieczyszczeń stałych, które nie docierają do zacisku.

Drugim rozwiązaniem, które jest skuteczne jest przemieszczenie zacisku hamulcowego do tyłu koła. Dzięki temu powietrze chłodzące nawiewane z przodu wnęki nadkola nie trafia od razu bezpośrednio do zacisku hamulcowego.

Tarcza porysowana tylko z jednej strony?

Przypadek rysowania tarczy z jednej strony zależy w dużej mierze od tego z której strony znajduje się wlot powietrza chłodzącego tarczę. Rozróżnia się dwa rodzaje chłodzenia – z doprowadzeniem powietrza od wewnętrznej części tarczy oraz z doprowadzeniem powietrza od zewnętrznej części tarczy.

Miejsce doprowadzenia powietrza chłodzącego tarczę definiuje, jak konstruktor pojazdu zaplanuje nawiew powietrza z zewnątrz pojazdu. W przypadku chłodzenia od strony wewnętrznej problem z osadzaniem się cząstek stałych nawianych razem z powietrzem będzie większy od wewnętrznej strony tarczy.

Ilustracja 4. Doprowadzenie chłodzenia od wewnętrznej strony tarczy hamulcowej.

W takim przypadku zauważyć będzie można, ze klocek hamulcowy od wewnętrznej strony będzie miał rysy powstające od dołu, czyli znów – w kierunku obrotu tarczy hamulcowej.

Działy reklamacyjne mają dużo tego typu zgłoszeń sugerujących twarde wtrącenia w materiale ciernym klocka hamulcowego. Zanim jednak zdecydujemy się na działania reklamacyjne zapoznajmy się ze sposobem nawiewy powietrza chłodzącego i z konstrukcją układu hamulcowego w którym wystąpił problem. Po zweryfikowaniu tych rzeczy może się okazać, że diagnoza będzie inna. 

Czy takie uszkodzenia dyskwalifikują klocki i tarcze z dalszej eksploatacji? Jak podkreśla Marek Warmus, doradca techniczny w firmie ATE – „Jak najbardziej nadaje się, tylko trzeba to poprawnie zmyć, wyczyścić, przesmarować, podcierać spokojnie. Myślę, że okres wiosennoletni spowoduje, że te elementy tak ładnie się do siebie dopasują, że będziemy dalej się cieszyli dobrym hamulcem”.